راه‌های غلبه بر خود کم بینی

همانطور که هنری لینک می‌گوید”در حالی که فردی به دلیل احساس حقارت دچار تردید و شک می‌شود. دیگری مشغول بر طرف کردن اشتباهات و برتر شدن است.” بیشتر ما خودمان را با دیگران مقایسه می‌کنیم. رسانه‌ها هم با پخش برنامه زیباترین افراد، ثروتمندترین‌ها، با استعدادترین افراد در زندگی و … به این موضوع دامن می‌زنند. در برخی از موارد همین زندگی افراد موفق به نوعی باز نمایی می‌شود که در ما تصویری نادرست می‌سازد که تمامی افراد اطراف ما این چنین موفقیت‌هایی دارند، به جز خود ما. ولی بهتر است بدانید اگر شما این عادت نادرست را با تصویر نادرست دیگران از من بهترند داشته باشید دچار نارضایتی خواهید شد و همین نداشتن رضایت از خود و به نوعی بی کفایتی ایجاد می‌کند که به آن خود کم بینی گویند.

راه‌های کاهش خود کم بینی

در مورد احساس بهتر داشتن قبلا بسیار صحبت کردیم و می‌توانید به عزت نفس مراجعه و آنها را مطالعه کنید. در اینجا می‌خواهم به طور خاص در مورد نحوه احساس خود نسبت به افراد دیگر صحبت کنیم. خود کم بینی می‌تواند روز به روز رشد کند و نمی‌توان گفت حد خاصی دارد. ولی بهتر است در مورد آگاهی از نقطه ضعف و حس خود کم بینی تمایز قائل شوید.

خودبینی از مشکلات روانشناسی بدون حد و مرز مشخص است. اکنون ، من می خواهم بین شناخت نقطه ضعف و احساس خود کم بینی تمایز قائل شوم. به صورت فرض، من می‌دانم که از نظر مالی در برابر بیل گیتس بسیار ضعیفم، به استفان هاوکینگ از نظر فکری، با میلیون‌ها نفر دیگر در مورد با زیبایی شناختی ضعیف‌تر هستم. اما، این آگاهی و شناخت از ضعف‌ها برای من مزاحمت و ناراحتی ایجاد نمی‌کند. چرا که، بدانیم توانایی ما در برخی موارد کمتر است باعث درک و شناخت درونی می‌شود. همچنین واقعا احمقانه است که بگوییم در تمامی زمینه‌ها عالی هستیم.

پس داشتن مشکل خود کم بینی همانی است که با اطمینان بپذیرید دیگران در بعضی موارد برتر از دیگران هستند. مهمتر از همه بهتر است بدانید خود کم بینی می‌تواند منجر به گرفتار کردن فردی برتر نیز شود، که این تنها بخاطر برداشت اشتباهی برای خودش است. مثلا شما می‌توانید فردی را مشاهده کنید که در دانشگاه کمبریج با بهترین رتبه در حال تحصیل است، ولی باز بر این تفکر است که از هم شاگردی‌های خود عقب است. این روش که او برای خود احساس می‌کند تصور نادرستی از واقعیت می‌سازد. چرا افراد از خود کم بنی رنج می‌برند.

کمال‌گرایی و خودکم بینی

خود کم بینی می‌تواند نگرش‌های مختلفی را به همراه داشته باشد. مثلا: “ما باید به اندازه دیگران خوب باشیم.” یا “ما به اندازه دیگران خوب نیستیم، اما واقعا نمی‌دانیم که چرا اینطور است. یک احساس کلی از ناکافی بودن که مبتنی بر قضاوت‌های عقلانی نیست.” دنیا به صورتی است که فرد را معمولا به سمت کمال‌گرایی می‌کشاند. این شرایط برای افرادی که خود کم بینی را در خود ایجاد می‌کنند باعث احساس بد و کافی نبودن می‌کند. والدین کمال‌گرا ممکن است این جمله را به فرزندان خود بگویند که ” تو هنوز چندان خوب نیستی” بعضی از افراد دائما با دیگران مقایسه می‌شوند “چرا نمی‌تونی بیشتر شبیه خواهرت باشی!” افراد دیگر به دلیل کمال گرا بودن احساس کمتری می‌کنند و بر این عقیده‌اند که هر چیزی کمتر از حد عالی، ناکافی است. پس ریشه اصلی خود کم‌بینی همین کمال گرایی است. در ادامه چند ایده عالی برای کمک و غلبه بر خود کم بینی وجود دارد.

۱٫ افکارتان را در کنترل داشته باشید

همانطور که گفتیم، در حین مقایسه خود با دیگران، می‌توانیم بدانیم که از جهاتی در مقابل با دیگران پایین هستیم. اگر احساس کم بودن می‌کنید، از خود بپرسید: “باشه، دقیقا نسبت به چه کسی احساس کمتری دارم؟” با پرسیدن این سوال و دنبال جواب گشتن احساساتتان را محدود کنید. زیرا احساسات باعث می‌شوند در افکار دقیق نباشید. همین تفاوت میان تفکر افراد موفق و ناموفق است. شما باید مانند افراد با اعتماد به نفس بالا و مهم باشید تا با خود بگویید: نزدیک به هفت میلیارد نفر در این سیاره زندگی می‌کنند (آخرین باری که شمارش کردم) پس نسبت به کدام نوع فردی احساس کمتر بودن می‌کنم؟ثروتمندان؟ آدم‌های خوش قیافه؟ دانشجوها؟ بیشتر مردم جزو این دسته نیستند. حالا دقیق‌تر شوید و اسم فردی را که مد نظرتان است به خود بگویید. مثلا علی. خوب چرا؟ چرا علی از شما بهتر است؟

بنابراین با کنترل افکارمان و مشخص شدن، به جای احساس کم بودن، زمینه و سپس فرد مورد نظر را که نسبت به آن احساس کمبود داریم مشخص می‌کنیم. حال از خود بپرسید که علی از چه لحاظی نسبت به شما برتر نیست. آیا او تواضع شما را دارد؟ هوش چطور؟ تجربه زندگی؟ پس با محدود کردن چیزی که ما موفقیت می‌دانیم احتمال تجدید نظرمان زیاد خواهد بود. باور کنید، علی هم موضوعات خاص خود را دارد.

۲٫ “من باید همانند دیگری باشم” را رها کنید

هیچ کس روی سنگ قبر خود ننوشته است: “اینجا فلانی خوابیده است، او کاملا شبیه علی بود.” هر کسی می‌تواند فقط شبیه خود و یا بهترین نوع خود باشد. این که شما بخواهید شبیه علی باشید تنها رویایی بیش از نظر نوجوان پانزده ساله است. چگونه فردی که دوست دارد شبیه کس دیگری باشد، می‌تواند نسبت به خود صادق باشد؟ الهام گرفتن از شخص دیگری به معنای جذب برخی از صفات آنها به خود است. نه به معنای تلاش کردن در جهت زندگی شبیه به آنها داشته باشیم.

مشکل خود کم بینی برای افرادی است که مایل به بودن همانند فردی دیگری دارند اما نیستند. این بدان معنا نیست که ما خود را بر توانایی‌های در برخی زمینه‌ها محدود کنیم. اگر خود را شبیه کس دیگری کنیم را متوقف کنیم و خودمان باشیم موفق‌تر خواهیم بود.

۳٫ شجاعت متفاوت بودن داشته باشید

اکنون در زندگی الان نسبت به گذشته محدودیت کمتری داریم. مثلا، در گذشته انتظار می‌رفت که پسری ۱۸ ساله که به سن بلوغ می‌رسد ازدواج کند و بچه‌هایی از خود داشته باشد تا بتواند احترام خاصی در اجتماع داشته باشد. با این حال فرد باید مدل موها و لباس‌هایش را به صورت مشخص با قوانین خاصی داشته باشد. ما این موارد را کنار نزده‌ایم و نمی‌گوییم تمامی آنها بد است. اما اکنون مردم بسیار آزادتر هستند تا کمی متفاوت زندگی کنند.

هیچ کس حتی در سن چهل سالگی (یا هشتاد سالگی و بیشتر) که ازدواج نکرده است را نمی‌توان فردی شکست خورده دانست. نه از نظر هنجارهای فعلی جامعه، اگرچه در برخی زمان‌ها والدین و اطرافیان انتظاراتی دارند تا افراد تحت تاثیر قرار بگیرند و با خود بگویند که مثلا; ای وای من سنم بالا رفت و باید الان صاحب همسر و فرزند باشم تا در اجتماع سربلند باشم، باید الان جایگاه خاصی در شغل مورد نظر داشتم و یا نه باید شبیه کسی باشم که مردم دوست دارند و بسیاری موارد دیگر. در این مواقع باید مواظب باشید تا در دام شبیه کس دیگری نیفتید. اگر واقعا این چیزها را می‌خواهید که حرفی برای گفتن ندارم. اما اگر فقط احساس می‌کنید که انتظار دیگران را برآورده کنید، به یاد داشته باشید که شما فقط می‌توانید مانند خود زندگی کند تا بتوانید اعتماد به نفس بالا داشته و خود کم بینی را در خود از بین ببرید.

۴٫ نقاط قوت خود را شناسایی کنید

داستان معروف هانس کریستین اندرسون “جوجه اردک زشت” را بیاد دارید؟ در این داستان قوی بچه به عنوان اردکی زشت احساس شکست می‌کرد.چرا؟ خوب، چون واقعا اون جوجه اردک نبود، بود؟ پس چگونه می‌توانست در چیزی موفق باشد که نبود؟

اگر با توجه به دیگران احساس خود کم‌بینی می‌کنید، برای لحظه‌ای تصور کنید که چه مواردی باید داشته باشید تا این احساس از بین برود. آیا با این موارد باز شبیه خود بودید؟ یا همانند قوی در جایگاه اردک بودید؟

۵٫ مراقب خیال‌بافی‌ها باشید

افرادی که احساس خود کم بینی می‌کنند، تمایل دارند به «تفکر همه یا هیچ چیز» گرفتار شوند. “خیال‌بافی” نوعی از این تفکر ساده احساسی است. که به صورت گفتمان “اگر فقط” بیان می‌شود.

• اگر فقط بینی من کوچک‌تر بود … می‌توانستم با اطمینان و خوشحال‌تر باشم!
• اگر فقط سالانه ده هزار دلار درآمد کسب می‌کردم، زندگی من خوب می شد!
• اگر فقط می‌توانستم دقیق مشابه علی باشم، نسبت به خودم احساس خوبی داشتم!

زندگی واقعی مثل این اگرها نیست، از آنجا که بسیاری از چیزها که باعث داشتن احساس خودکم بینی در ما می‌شود ساخته ذهن خود ما است. ممکن است با بینی کوچک‌ زیبا‌تر شوید، اما با دست کشیدن از مقایسه خود با دیگران و قبول کردن نقاط قوت در زندگی واقعی می‌توانید در مسیر موفقیت پا بگذارید و به جاده مطمئنی راه پیدا کنید. همین باعث رضایت و دوری کردن از خودکم بینی می‌شود.