برنامه‌ریزی مغز برای پس انداز و خرج کردن

تا حالا شده که از خود سوال کنید که برنامه‌ریزی عادت‌های پس انداز و خرج کردن در مغز چگونه انجام می‌شود؟ اصلا فکر کردید این پولی که با زحمت به دست می‌آید چگونه در زندگی شما استفاده می‌شود؟ شما ممکن است هر گونه فردی باشید! ممکن است فردی باشید که صرفه جویی را مد نظر داشته باشد و با نگاه به حساب بانکی و سرمایه گذاری‌های خود احساس خوشحالی کنید. این مورد بسیار خوب است و از بزرگترین تفاوت بین افراد ثروتمند و افراد فقیر به شمار می‌آید. برعکس ممکن است فردی باشید که علاقه زیادی به خرید دارد و به نوعی مثلا با ورود هر محصولی جدید به بازار معتاد به خرید آن باشید. اگر دوست دارید به نوعی زیاد ولخرجی کنید و در حین پول خرج کردن بدون فکر عمل می‌‎کنید بهتر است در ادامه با “روانشناسی پول، چگونه عادت‌های پس انداز و خرج کردن در مغز شما برنامه‌ریزی می‌شود” همراه باشید.

چگونه عادت خرج کردن پول را بهبود بخشیم؟

ما در مطالب قبلی بسیار اشاره کردیم که بهتر است کودکان خود را به مدیریت پول و خرج کردن آن آشنا سازید. این کار بسیار عالی است. اما، نباید بر این عقیده بود که عادات استفاده از خرج کردن و سرمایه‌گذاری پول از پدر و مادر و نزدیکان کسب شده است. با توجه به تحقیقات، موارد یاد گرفته در کودکی و مدارس موثر است، اما کاملا در مورد مدیریت پول ما در بزرگ شدن تاثیر ندارد. چرا؟ ممکن است در یک خانواده هم فرد صرفه جو و هم ولخرج وجود داشته باشد. کودکی که در فقر بزرگ شود خواهد توانست ثروت بالایی را داشته باشد و برعکس فردی در خانواده پولدار ممکن است سرمایه خانواده خود را از بین ببرد. با توجه به موارد بیان شده مشخص شد که انفعالات مغزی در عادات اقتصادی نقش بزرگی را دارد.

فعالیت مغزی

در مطالعه‌ای که توسط ریک ، سیدر و لوونشتاین در مجله‌ پژوهش مصرف‌کننده منتشر شده است، مغز شرکت کنندگان در حالی که وانمود به تصمیم برای خرید می‌کردند مورد اسکن قرار داده شد. در حین اسکن شاهد افزایش فعالیت در نقطه‌ای از مغز به نام اینسولا بودند که در مواجهه با تجربیات ناخوشایند انگیخته می‌شود. هرچه تحریک بیشتر در اینسولا انجام شود، تمایل برای انجام ندادن کاری که در حال انجامش هستید بیشتر خواهد شد. وقتی صحبت از پول می‌شود ، تحریک اینسولا می‌تواند هزینه های شما را متوقف کند.

از طرف دیگر، عمل پس انداز کردن پول، چه با داشتن پول در بانک و چه تجربه پس انداز در خرید محصول یا خدمات باعث لذت در افراد صرفه جو خواهد شد. پیروزی در حین چانه زدن برای یک معامله باعث ایجاد احساس خوبی در تمامی افراد خواهد شد، اما کسی که صرفه جو است احساس بیشتری برای خوش‌آیندی دارد. زیرا صرفه‌جویی، رهایی از رنج نیاز به خرج کردن است.

میر استاتمن، از اقتصاددانان رفتاری در دانشگاه سانتا کلارا از این قیاس استفاده می‌کند: اگر برای غذا خوردن به رستورانی بروید که یک پرس غذا معمولی در آن ۷۰ دلار باشد و شما فقط ۷ دلار برای خوردن غذا بدهید، غذا طعم بهتری برای شما خواهد داشت. اما اگر در همان رستوران غذا می‌خورید بدون اینکه هزینه آن را بدانید به اندازه کافی از خوردن غذا لذت نمی‌برید. دانستن کل مبلغ صرفه‌جویی شده به افراد صرفه جو حسی خوب را خواهد داد.

با توجه به موارد بالا و تحقیقات انجام شده، پژوهشگران به این نتیجه دست پیدا کردند که افراد با فعالیت بیشتر در اینسولا کمتر به ولخرجی تمایل دارند. برعکس افراد با فعالیت اینسولا کمتر در مغز ولخرج هستند. و از آنجا که ما تمایل داریم به افراط و تفریط بپردازیم ممکن است افراد ولخرج در آینده به مشکلات اقتصادی روبه رو شده و افراد صرفه جو با پشیمانی‌های بزرگ مواجه شوند. شما اگر بدانید در کدام دسته قرار دارید بسیار کمک خواهد کرد به تعادلی سالم برسید.

ولخرج‌ها

محققان استنفورد در آزمایش اولیه روی کودکان که به آزمایش مارشمالوی دهه ۶۰ معروف است، به کودکان مهدکودک یک سینی پر از مارشمالو، چوب‌شور و کلوچه ارائه دادند. آنها با پذیرایی از این موارد به کودکان اجازه برداشتن یکی را دادند و گفتند هر کسی بلافاصله آن را بخورند دیگر اجازه برداشت چیزی را ندارد، ولی، اگر فقط چند دقیقه صبر کنند، یک مورد دیگر نیز دریافت می‌کنند. اگر آنها می‌توانستند لذت خود را برای چند لحظه به تاخیر بیاندازند، شیرینی خود را دو برابر می‌کردند. بعد این آزمایش آنها کودکان را تا بزرگسالی مشاهده و بررسی کردند و دیدند که کودکانی که توانستند لذت خود را به تاخیر بیندازند، در مقابل با کودکان خواستار لذت فوری موفقیت‌های بسیار بیشتری در زندگی کسب کرده‌اند.

اگر فردی ولخرج هستید پس نمی‌توانید لذت خود را به تاخیر بیاندازید. چنانچه، پول نقد در مقابل شما همانند مارشمالو باشد و قرار هم باشد پول شما بیشتر شود باز نخواهید توانست بخاطر خرج کردن مقاومت کنید. به همین دلیل است که پس انداز زیادی در بانک ندارید و این شما را آزار نمی‌دهد. شما از خرید در لحظه خوشحال شده و لذت می‌برید. اما اگر می‌دانید که بسیار زیاد ولخرج شده‌اید و در این کار افراط دارید بهتر است فکری به حال خود کنید تا این عادت را ترک کرده و به سمت عادات افراد موفق چون پس انداز کردن و صرفه‌جویی بپردازید.

روش‌هایی که به شما در کنترل خرید کمک و انگیزه می‌دهد.

• استفاده نکردن از کارت اعتباری: می‌توانید مقداری پول نقد به همراه داشته باشید تا بدانید چه مقدار مجاز به خرید کردن هستید. این مورد از ویژگی‌های افراد کاریزماتیک بوده و بسیار موثر است.
• حساب‌های بانکی را خود انجام دهید: در حین برداشت کردن از حساب خود آن را انجام دهید تا کاهش موجودی را خود مشاهده کنید.
• برای پرداخت هزینه‌ها در خرید فوری اقدام کنید: اگر به کافی شاپ می‌روید هر چیزی را سفارش می‌دهید برای حساب همه را به آخر موکول نکنید و پولش را پرداخت کنید تا بدانید که هزینه‌هایتان چقدر است و چگونه پولتان خرج می‌شود.
• صحبت در مورد اهداف صرفه‌جویی: ممکن است این مورد حتی برای شما اتفاق افتاده باشد که چنانچه به نزدیکان خود درباره زمان پس انداز مقدار پول بگویید آنها شما را مسئول نگه دارند. همچنین خواهید توانست از StickK که ابزار هدف‌گذاری است استفاده و به اهدافتان دست پیدا کنید.
• پاداش دادن به خود: یکی از رازهای افراد خوشحال و موفق که به شما نمی‌گویند پاداش دادن به خود است. شما خواهید توانست در حین رسیدن به اهداف صرفه جویی پاداشی به خود دهید و باعث جلوگیری از خستگی شما خواهد شد.
• قبل خرید از خود سوال کنید: قبل خرید کردن بدون معطلی از خود سوال کنید که واقعا خرید کالا و یا هر محصول و چیزی لازم و ضروری است؟
• آینده را در نظر داشته باشید: اصلا به ناخوش‌آیندی کار توجه نداشته باشید . سوال کنید که آیا برای مثلا بازنشستگی چه میزان پول نیاز است و یا نه برای دانشگاه فرزند چه مقدار پول نیاز است.

پس اندازها

در آزمایش مشهور دیگری، به افراد بزرگسال دو حق انتخاب دادند که الان ۵۰ دلار را دریافت کنند و یا نه بعد یک سال ۱۰۰ دلار دریافت کنند. اما بیشتر به سمت ۵۰ دلار رفته و همین باعث شگفت‌زدگی پژوهشگران شد. به صورتی انگار ارزش لذت فوری دریافت پول در مقابل با دوبرابر آن در یک سال بیشتر است. افراد صرفه جو نادر هستند، که لذت را قربانی می‌کنند تا امکان دریافت ۱۰۰ دلار را داشته باشند.

در بسیاری از مواقع مواردی مهم را که نیاز داریم چون بیمه عمر و سرمایه گذاری، کت گرم، ماشین و … خریداری نمی‌کنیم و این یک دلیل دارد و آن هم این است که افزایش حساب بانکی بسیار لذت بخش‌تر از هر چیزی است که خریداری کنید. شما بسیار کم کارت اعتباری را همراه خود دارید و کمتر حقوق می‌گیرید، در حالی که دیگران به مارشمالو و دریافت فوری ۵۰ دلار تمایل دارند. این افراد را با آشیانه بلندی که با درآمد عادی ساختید شگفت زده خواهید کرد.

با توجه به اینکه افراد بیشتر با خرید لذت دارند افراد صرفه‌جو این حس را ندارند. درعوض، اگر صرفه‌جو باشید از خرید ناراحت هستید و هنگام پرداخت هزینه درد واقعی احساس می‌کنید. اما چه چیزی باعث می‌شود شما تیک بزنید و لذت را به عنوان یک پس انداز بخاطر آورید؟ آیا برخی از لذت‌های ساده و ارزان زندگی را از دست نمی‌دهید؟ آیا شما بیش از حد قربانی نکرده و سلامت خود را به خطر نمی‌اندازید؟

همانطور که انگیزش و انگیزه داشتن، محرک و سوختی نهادین از درون شما است، محققان توضیح می‌دهند که دو انگیزه اصلی در صرفه‌جوها وجود دارد: درد و لذت. اگر لذت کافی را تجربه نمی‌کنید، سزاوار این هستید که به قول معروف سر کیسه را شل و از خرج کردن لذت ببرید.

• فاصله گرفتن از کارت اعتباری: هنگامی که وقت آن رسیده است که چیزی لذت‌بخش، مانند تعطیلات داشته باشید با پرداخت کارت اعتباری فاصله بگیرید. شما قبلا بودجه خود را تعیین کرده و پول آن را نیز برای تامین اعتبار خود اختصاص داده‌اید. بنابراین ذهن خود را از هزینه‌ها خارج و بدون درگیری آرامش خود را حفظ کنید.
• صحبت در مورد اهداف خرج کردن: وقتی قصد یک خرید هیجان انگیز را دارید، حتی اگر به نظر موردی خسته کننده است، به همه افرادی که می‌شناسید بگویید و تاریخ بستن معامله را تعیین کنید.
• خرید‌های خود را به چشم پاداش انجام کارهای خود مشاهده کنید: این گونه خرید در ذهنتان ارزش بیشتری دارد.
• توجه و فکر به آینده: آیا واقعا می‌خواهید از کارهایی که انجام ندادید پشیمان شوید زیرا نمی‌خواستید برای لذت خود پول خرج کنید؟

آخرین سخن

در نهایت، ما کسانی هستیم که مسئولیت حال و آینده مالی خود را بر عهده داریم. برای من عجیب است که ما تحت تاثیر جنبه‌ای از مغز خود قرار خواهیم گرفت که حتی آنرا نمی‌فهمیم. اما خوشبختانه، این دانش می‌تواند چیزی باشد که برای غلبه بر عادت‌های بد ما کمک کند. چه به معنای هزینه بیش از حد یا کم خرجی باشد تا عمر خود را کامل و با مسئول زندگی کنیم.

شما چطور ولخرج هستید یا صرفه جو؟ اگر به شما چیزی داده شود که دوستش دارید و بگویند اگر یک ساعت به آن دست نزنید دو برابر می‌شود، می‌توانید این کار را انجام دهید؟